Tüketici Hakları Derneği (THD) Bozüyük Şube Başkanı Hayrettin Sabırlı, tüketicilerin haklarıyla ilgili açıklama yaptı. Gazetemize yaptığı yazılı açıklamayla birlikte, tüketicilerin merak ettiği bütün konulara açıklık getiren Şube Başkanı Sabırlı şunları kaydetti:
'Tüketici ticari veya mesleki amaçlar haricinde ürün veya hizmet alımı yapan kişi olup, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yer alan kanuni düzenlemeler ile pek çok güvenceye kavuşturulmuştur. Kanuni hakları ihlal edilen tüketici bu hakkını satın almış olduğu mal veya hizmetin değerine göre tüketici hakem heyeti veya tüketici mahkemesinde arayabilmektedir. Şimdi tüketici haklarının neler olduğuna bir göz atalım.
Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur. Peki tüketici hakları nelerdir? İşte madde madde tüketici hakları…
TÜRKİYE’DE TÜKETİCİ HAKLARI NELERDİR?
Alınan herhangi bir mal hatalı çıktığı zaman, ilk 15 gün içinde, değiştirilmesi, paranın geri verilmesi, ücretsiz tamir edilmesi, ayıbın neden olduğu değer kaybının malın bedelinden indirilmesi talep edilebilir. Eğer ayıp, gizli ise ve tüketici de bunu sonradan fark ediyorsa, o zaman 15 gün sınırı, 2 yıla çıkar. Ancak, üzerinde ‘özürlü' vb. uyarı yazısı bulunan ve ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mallar için bu durum geçerli değildir.
Ürün etiketi
Tüketicilere sunulan mal ve hizmetlerin ambalajları üzerinde ve kapıya asılan tarifelerde ‘menşei, cins ve fiyat' bilgilerinin konulması şarttır. Bu nedenle, etiketi ve tarifesi olmayan ürünlerin satıcıları, belediyelere bildirilmelidir.
Garanti belgesi
Sanayi malı üreten ya da ithal eden firmalar, ürünleri için en az bir yıl garanti vermek zorundadır. Bu garanti, ürünün tüm parçalarını kapsamak zorundadır.Bazı parçalar garanti kapsamında tutup, bazıları garanti dışında bırakılamaz. Satıcılar, üreticilerin düzenlediği bu garanti belgesini tüketicilerine vermek zorundadır. Bu süre içinde cihazın onarımı ücretsiz yapılır. Üretici ya da servis, garanti kapsamındaki cihaz için ‘herhangi bir ad altında' para talep edemez. Yetkili servis, tamir için bırakılan cihazı en fazla 30 gün içinde onarmak zorundadır. 30 gün sınırı aşıldığı taktirde, alıcının ürünün yenisiyle değiştirilmesini talep etme hakkı vardır. Ayrıca, cihaz tamirdeyken geçen zaman da garanti süresine eklenmek zorundadır.
Garanti kapsamındaki bir cihaz, aynı arızayı iki kez ya da farklı arızaları dört kez peş peşe tekrarlarsa, üretici firma o ürünü ücretsiz değiştirmek zorunda. Ürünün garanti kapsamı dışına çıkmaması için, yani tüketicinin haklarını kaybetmemesi için, sanayi ürünlerinin onarımını mutlaka yetkili servislere yaptırması gerekiyor. Yetkili servislere yaptırılan her işlemin belgesinin muhafaza edilmesi gerekiyor. Garanti kapsamındaki bir ürün için nakliye, montaj, servis, bakım ve tamiri tamamen ücretsiz olmak zorundadır ve tüketicinin “hiçbir bedel” ödemesi gerekmez.
Taksitli Satışlarda Tüketicilerin Hakları Nelerdir?
Satıcı, sözleşmede bildirilen mal ve hizmetin toplam şatış fiyatını hiçbir şekilde arttıramaz.
Tüketici, taksitle aldığı bir ürün için borçlandığı toplam miktarı veya birden fazla taksidi önceden ödeyebilir. Bu durumda satıcı ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.
Satıcı, taksit şartlarını içeren sözleşmenin bir kopyasını alıcıya vermek zorundadır. Yapılan sözleşmede de, mal ve hizmetlerin peşin fiyatı, vadeye göre faiziyle birlikte ödenecek toplam satış fiyatı, ön ödeme tutarı, ödeme planı, faiz miktarı ve faizin hesaplandığı yıllık oran ile gecikme faiz oranları yer almalıdır.
Kapıdan Pazarlamalarda Tüketicilerin Hakları Nelerdir?
Kapıdan kapıya pazarlama yapan kuruluşlardan satın alınan ürünlerin “7 gün deneme ve kıyaslama süresi” vardır. Eğer alıcı, bu süre içinde ürünü satın almaktan vazgeçerse, noter aracılığıyla, satıcıya bir ihtarname göndermesi gerekir. Satıcı aldığı peşinatı ve imzalattığı senetleri iade etmek zorundadır.
7 gün içerisinde firmaya ihtarname çekmeyen alıcı ürünü kabul etmiş sayılır. Bu nedenle sözleşme üzerindeki tarihe çok dikkat edilmeli, geçmiş tarihli sözleşmeler imzalanmamalıdır.
Tüketici Kredilerinde Tüketicilerin Hakları Nelerdir?
Banka ya da finans kuruluşlarından alınan tüketici kredisi için mutlaka sözleşmenin bir kopyası alınmalıdır. Bu sözleşmede yer alan şartlar, hiçbir şekilde müşteri aleyhine hiç bir şekilde değiştirilemez. Örneğin, sözleşmede yer almadığı müddetçe faiz oranları herhangi bir bahane ile kesinlikle artırılamaz.
Alıcı borcun tamamını ya da bir kısmını önceden ödemek isterse, banka ya da finans kurumu gerekli faiz ve komisyon indirimini yapmak zorundadır.
Kampanyalı Satışlarda Tüketicilerin Hakları Nelerdir?
Satıcı kampanya yöntemi ile sattığı malı zamanında teslim etmek zorundadır. Ayrıca, ek para talebinde bulunamadığı gibi taahhüt ettiği mal veya daha üst modeli dışında başka bir ürünü veremez.
EVRENSEL TÜKETİCİ HAKLARI
Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur.
1- Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı: Her tüketici barınma, haberleşme, ulaşım gibi en temel ihtiyaçların karşılanmasını talep etmek hakkına sahiptir.
2- Sağlık ve Güvenlik Hakkı: Satışa sunulmuş olan her türlü mal ya da hizmetin, kullanıcının yaşamına ve sağlığına zarar vermeyecek durumda olması gerekir.
3- Bilgi Edinme Hakkı: Tüketicinin mal ya da hizmeti alırken gerekli bilgilere ulaşımının sağlanması ve yanıtıcı reklam ya da etiketten korunması gerekir.
4- Eğitilme Hakkı: Tüketicinin haklarını koruyabilmesi için eğitim kurumlarında bu konuda eğitilmesi gerekir.
5- Zararların Giderilmesi Hakkı: Satın alınan mal ya da hizmetten kaynaklı tüketicinin uğradığı zarar giderilmeli ve alınan mal ya da hizmet yeniden tüketiciye ulaştırılmalıdır.
6- Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı: Tüketiciye ürün kıyaslaması yapacak kadar mal ve hizmetin en uygun fiyatlarla sunulması, satış sonrası ise her türlü teknik desteğin tüketiciye ulaştırılması gerekir.
7- Seçme Hakkı: Uygun kalite ve fiyatlarda mal ya da hizmetlerin tüketiciye sunulması ve tüketicilerin bu ürün ya da hizmete istedikleri zaman ulaşabilmesi gerekir.
8- Temsil Edilme, Örgütlenme, Sesini Duyurma Hakkı: Tüketicilerin bu haklarını koruyabilmesi ve mağduriyetlerini giderilmesi adına ekonomik ve siyasi politikaların dikkate alınması gerekir.
9- Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumu için doğal kaynakların uygun kullanılması gerekir.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR
Aldığınız bir ürünü satın aldıktan sonra değiştirme hakkına sahipsiniz. Ancak burada dikkat edilen önemli hususlardan birincisi aldığınız ürünü kullanmamak, ikincisi ürün iade süresini geçirmemek olacaktır.
Diyelim bir ürün aldınız ve ürün arızalandı. Bu ürünün garantiye gitmesini beklemeden doğrudan aldığınız ürünü değiştirme hakkına sahipsiniz.
Satın aldığınız ürünlerde size sunulan içeriklerin tümünün ürününüzde bulunmasını isteme hakkına sahipsiniz.
Aldığınız üründe hiç bir ayıp bulunmaması gerekir.
Herhangi bir ürünü satın aldığınızda eğer satıcı ile sözleşme yapmadıysanız, satıcı ile ürün hakkında yaptığınız her konuşma sözleşme hükmünde sayılacaktır.
TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE BAŞVURU
Aldığınız ürünün satıcısını ya da firmayı şikayet etmek için tüketici hakem heyetine başvurabilirsiniz. Tüketici hakları şikayet hakkınızı kullanmanız için tüketici mahkemesine ya da tüketici hakları telefon numarası ile şikayette bulabilirsiniz. Bulunduğunuz şikayet hakem heyeti tarafından incelemesi yapılır ve firmaya gerekli kontroller gerçekleşir. Daha sonra size bu konuda bildirim yapılacaktır.'